Geen schijnzelfstandigheid bij zelfstandige timmerlieden die werken voor houthandel

Schijnzelfstandigheid wordt gezien als een maatschappelijk probleem. Van schijnzelfstandigheid is sprake als een arbeidsverhouding ten onrechte niet als dienstbetrekking is aangemerkt. Dat gebeurt lang niet altijd met opzet. De wetgeving is complex en het betreft steeds een hele feitelijke toetsing. Dit artikel behandelt een recent voorbeeld van een complexe situatie. Het gaat om timmerlieden die voor een houthandel tuinhuisjes en overkappingen plaatsen. Er zijn argumenten voor en argumenten tegen een kwalificatie van de arbeidsrelatie als dienstbetrekking. De rechtbank oordeelde dat sprake is van een dienstbetrekking. Het gerechtshof komt tot een ander oordeel. Dit artikel behandelt deze zaak over de vraag of bij deze zelfstandige timmerlieden sprake is van schijnzelfstandigheid.

Houthandel huurt timmerlieden in voor montagewerkzaamheden

De belastingplichtige in deze zaak heeft een houthandel. Hij produceert onder andere tuinhuisjes en overkappingen. Het plaatsen van tuinhuisjes en overkappingen besteedt de belastingplichtige uit aan vier zelfstandig werkende timmerlieden. De Belastingdienst doet een boekenonderzoek op het gebied van de loonheffingen. Daarbij kijkt hij ook naar de arbeidsrelaties. De uitkomst is dat geen sprake is van zelfstandige timmerlieden, maar van werknemers van de belastingplichtige (en dus van schijnzelfstandigheid). Er volgt een forse naheffingsaanslag en een vergrijpboete. De belastingplichtige is het met deze herkwalificatie van de arbeidsverhouding niet eens en gaat in bezwaar. Daarna volgt een beroepsprocedure bij de rechtbank en een hogerberoepsprocedure bij het gerechtshof.

Boekenonderzoek leidt tot indicatoren voor een dienstbetrekking

De Belastingdienst heeft uitvoerig onderzoek gedaan bij deze belastingplichtige en is tot onderstaande bevindingen gekomen over de wijze waarop het werk is ingericht. De meeste daarvan zijn niet bestreden.

• De vergoeding is per tuinhuisje of overkapping en wordt vooraf afgesproken.
• Belastingplichtige geeft telefonisch door waar het werk moet worden verricht.
• Belastingplichtige maakt het tuinhuisje/de overkapping.
• Timmerlieden zorgen voor eigen gereedschap, kleding en vervoer.
• Belastingplichtige zorgt voor bouwtekening, materiaal en eventueel bijzonder gereedschap.
• Timmerlieden nemen contact op met belastingplichtige bij vragen.
• Belastingplichtige maakt de offerte en onderhoudt klantcontact.
• Timmerlieden presenteren zich niet als werknemers van belastingplichtige.
• Belastingplichtige doet de planning en houdt rekening met wanneer de timmerlieden niet willen/kunnen werken.
• Klachten komen bij belastingplichtige, die de timmerlieden voor eigen rekening moeten oplossen.

Rechtbank (2022): schijnzelfstandigheid; timmerlieden zijn in dienstbetrekking bij houthandel.

De rechtbank kwalificeert de arbeidsverhouding. Hij beoordeelt of sprake is van een verplichting tot het persoonlijk verrichten van arbeid, een verplichting tot loonbetaling en de aanwezigheid van een gezagsverhouding. Tussen de belastingplichtige en de Belastingdienst is alleen in geschil of sprake is van een gezagsverhouding. Het gaat dan om de vraag of de werkende aan een zeker gezag van de belastingplichtige is onderworpen. Daarbij is relevant of de belastingplichtige bevoegd is opdrachten en instructies te geven. Ook is van belang of de belastingplichtige de voortgang en het resultaat mag controleren. Volgens de belastingplichtige is er geen gezagsverhouding. De timmerlieden bepalen zelf of ze een opdracht aanvaarden en bepalen de werktijden. De rechtbank ziet een gezagsverhouding. Daarbij weegt mee dat de belastingplichtige de planning doet en dat de werkzaamheden een kernactiviteit vormen en zijn ingebed in zijn onderneming. De tegenindicatoren zijn van minder gewicht. De vergrijpboete wordt wel verminderd.

Gerechtshof (2024): geen schijnzelfstandigheid; timmerlieden zijn zelfstandigen en geen werknemers

Het gerechtshof buigt zich over hetzelfde feitencomplex. Zij verdeelt alle bevindingen in twee groepen: wel een gezagsverhouding en geen gezagsverhouding. De volgende elementen pleiten tegen de aanwezigheid van een gezagsverhouding:

• Betaling per opdracht.
• Eigen vervoer, kleding en gereedschappen.
• Niet herkenbaar als werknemer van belastingplichtige.
• De mogelijkheid om zelf te bepalen wanneer je niet beschikbaar bent.
• Het niet meedoen aan bedrijfsuitjes, bedrijfstrainingen en functioneringsgesprekken.
• Geen doorbetaling bij ziekte en verlof.
• Het voor eigen rekening moeten oplossen van problemen achteraf.

Volgens het hof weegt bovenstaand kader zwaarder dan de contra indicatoren en is er geen sprake van een gezagsverhouding. Er is dan ook geen sprake van een arbeidsovereenkomst. Daarnaast is geen sprake van een fictieve dienstbetrekking, omdat de timmerlieden werkzaam zijn in de uitoefening van een bedrijf of zelfstandig beroep. De naheffingsaanslag wordt vernietigd.

Beoordeling arbeidsrelaties complex en van groot belang

De afgelopen jaren is er de nodige rechtspraak verschenen over de kwalificatie als werknemer of als zelfstandige. Deze uitspraak over zelfstandige timmerlieden en schijnzelfstandigheid is in het bijzonder lezenswaardig, omdat het gerechtshof uitgebreid ingaat op indicatoren en die tegen elkaar afzet. Als het invoeren van de Wet Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (VBAR) doorgaat, gaan we dergelijke toetsingen vaker voorbij zien komen. Hebt u vragen over dit onderwerp? Neem dan gerust eens vrijblijvend contact op met een van onze fiscalisten.