Vereenvoudiging van de regels rondom de schenking binnen 180 dagen voor het overlijden van de schenker

Schenkingen zijn belast met schenkbelasting en erfenissen zijn belast met erfbelasting. Dat is het uitgangspunt. Als iemand overlijdt binnen 180 dagen nadat hij een schenking heeft gedaan, dan telt deze schenking ook mee voor de erfbelasting. Het gevolg is dat deze schenkingen zijn onderworpen aan schenkbelasting en aan erfbelasting. De betaalde schenkbelasting is wel aftrekbaar van de verschuldigde erfbelasting. Het moeten doen van twee aangiften wordt als onhandig gezien. In het Belastingplan 2026 is daarom een maatregel opgenomen. Die maatregel leidt ertoe dat het niet langer nodig is om een afzonderlijke aangifte schenkbelasting in te dienen. Dit artikel behandelt deze maatregel met betrekking tot de schenking binnen 180 dagen voor het overlijden die met ingang van 1 januari 2026 ingaat.

Problemen bij een schenking gevolgd door een overlijden binnen 180 dagen

De huidige wetgeving regelt dat een schenking binnen 180 dagen voor het overlijden van de schenker, ook geldt als een verkrijging krachtens erfrecht. Dat doet niet af aan de verplichting om een aangifte schenkbelasting te doen voor de ontvangen schenking. Vervolgens komt er een aanslag schenkbelasting die moet worden betaald. Daarna komt de schenking nog eens terug in de aangifte erfbelasting en vindt de verrekening plaats. Voor belastingplichtigen is dit omslachtig en het gaat in de praktijk lang niet altijd goed. Voor de Belastingdienst leidt dit tot veel extra werk, ook in de communicatie richting belastingplichtigen. Ook komt het voor dat niet alle schenkbelasting verrekenbaar is, bijvoorbeeld door de toepassing van de hogere kindvrijstelling bij overlijden. De voorgestelde maatregel zorgt ook voor een wijziging op dat vlak. Een voorbeeld kan de huidige werking verduidelijken:

Voorbeeld huidige werking 180-dagenfictie bij schenking (tarieven 2025)

Een ouder schenkt een bedrag van € 10.000 aan een kind. Hiervan is € 6.713 vrijgesteld. De belaste schenking bedraagt € 3.287. De verschuldigde belasting (10%) bedraagt € 328. Stel nu dat deze ouder binnen 180 dagen overlijdt. De verkrijging krachtens erfrecht (exclusief de schenking) bedraagt € 16.000. Daar komt genoemde € 10.000 nog bij op. De totale erfrechtelijke verkrijging bedraagt dus € 26.000. Daarvan is € 25.490 vrijgesteld. Er resteert dan een belaste verkrijging van € 510. Daarover is € 51 (10%) erfbelasting verschuldigd. Vervolgens moet de vermindering wegens de eerder geheven schenkbelasting nog worden berekend. Dat gebeurt als volgt: 10.000 / 26.000 * 51 = € 20. In totaal is dan € 31 aan erfbelasting verschuldigd. De belastingplichtige heeft in totaal € 328 + € 31 = € 359.

Oplossing voor schenking binnen 180 dagen voor het overlijden per 2026

De wetgever heeft daarom besloten om de 180-dagenfictie aan te passen. Het gevolg is dat een schenking binnen 180 dagen voor het overlijden niet alleen gaat gelden als een verkrijging krachtens erfrecht voor het stukje erfbelasting. Vanaf 2026 werkt deze fictie door naar de schenkbelasting. Het gevolg is dat ook bezien vanuit de schenkbelasting sprake is van een verkrijging krachtens erfrecht. Hierdoor is het niet meer nodig om een afzonderlijke aangifte schenkbelasting in te dienen. De Belastingdienst hoeft dan ook geen afzonderlijke aanslag schenkbelasting op te leggen en een verrekening toe te passen bij de erfbelasting. Het is aan de belastingplichtige om in de aangifte erfbelasting de relevante schenkingen op te nemen. Die verplichting is er overigens nu ook al. Deze maatregel werkt voor het eerst voor schenkingen die zijn gedaan 180 dagen voor 1 januari 2026.

Voorbeeld werking 180-dagenfictie bij schenking en overlijden vanaf 2026 (tarieven 2025)

Een ouder schenkt een bedrag van € 10.000 aan een kind. Hiervan is € 6.713 vrijgesteld. De belaste schenking bedraagt € 3.287. Stel nu dat deze ouder binnen 180 dagen overlijdt. De verkrijging krachtens erfrecht (exclusief de schenking) bedraagt € 16.000. Daar komt genoemde € 10.000 nog bij op. Ook voor de schenkbelasting geldt nu dat deze verkrijging in de erfrechtelijke sfeer plaatsvindt. Afzonderlijke heffing van schenkbelasting is daarom niet aan de orde. De totale erfrechtelijke verkrijging bedraagt dus € 26.000. Daarvan is € 25.490 vrijgesteld. Er resteert dan een belaste verkrijging van € 510. Daarover is € 51 (10%) erfbelasting verschuldigd. Heffing van schenkbelasting komt niet aan de orde.

Advies over het correct opgeven van schenkingen onder de 180-dagenfictie

Schenkingen binnen 180 dagen voor het overlijden komen regelmatig voor. Dit leidt tot veel werk voor de Belastingdienst. Belastingplichtigen dienen deze schenkingen – nu en straks – op de juiste wijze in de aangifte te verantwoorden. Hebt u hierover vragen? Neem dan gerust eens contact met ons op.