Maatregel tegengaan onwenselijke structuur met lucratief belang per 2026

Het Belastingplan 2026 bevat een maatregel om onwenselijke structuren met een lucratief belang tegen te gaan. Met deze maatregel wil de wetgever situaties tegengaan waarin door middel van het ontstaan van een aanmerkelijk belang de belastingheffing wordt ontgaan. In de eerste paragraaf van dit artikel is een voorbeeld opgenomen van deze werkwijze. In de kern komt het erop neer dat belastingplichtigen de box 2-heffing over het lucratief belang ongedaan maken. Dit artikel behandelt de maatregel tegen de onwenselijke structuur met een lucratief belang die per 1 januari 2026 ingaat.

Hoe werkt de onwenselijke structuur met een lucratief belang?

Om goed te kunnen laten zien wat het probleem is dat de wetgever wil oplossen, is het nuttig een voorbeeld te nemen. Dat voorbeeld is ontleend aan de wetsgeschiedenis. In deze paragraaf beschrijf ik de casus. In de volgende alinea behandel ik de situatie waarin ‘geen actie’ is ondernomen. Daarna volgt de situatie waarin de onwenselijk geachte structuur wordt toegepast. Het uitgangspunt is een manager die 4,9% van de aandelen in een management bv verkrijgt. De management bv verkrijgt aandelen die voor de manager een lucratief belang vormen voor € 2.000. De manager betaalt voor het 4,9% belang € 98 (4,9% van € 2.000). Het lucratief belang valt in box 1. De aandelen management bv vallen in box 3. De lucratiefbelangaandelen worden enkele jaren later voor € 22.000 verkocht. De opbrengst (€ 22.000 - € 2.000) keert de bv als dividend uit. Het volgende jaar vindt de ontbinding en vereffening plaats. De liquidatie-uitkering bedraagt € 2.000.

De belastingheffing over het lucratief belang als de manager geen actie onderneemt

De manager ontvangt een dividend van (4,9% van € 20.000) € 980. Dit is voor de manager in box 1 belast. De belastingheffing vindt plaats over € 980 - € 98 = € 882. Daarna hebben de aandelen management bv nog een waarde van € 98 (de oorspronkelijke investering). De liquidatie-uitkering bedraagt ook € 98 (4,9% van € 2.000). Deze uitkering valt net als het aandelenbezit in box 3 en is doorgaans niet of nauwelijks belast. Onderaan de streep is de manager in dit scenario voor € 882 belast in box 1. Uit de bv heeft hij in totaal € 980 + € 98 = € 1.078 ontvangen en daarvoor heeft hij € 98 ingelegd. De totale opbrengst is daarmee € 980 en daarvan is voor de heffing € 882 in box 1 betrokken en € 98 in box 3. Hier werkt de regeling uit zoals door de wetgever beoogd.

De manager onderneemt actie om de heffing over het lucratief belang te drukken

Vlak voor de verkoop van het lucratief belang koopt de manager 0,1% van de aandelen in management bv bij. Hij betaalt daarvoor € 20. Hij heeft dan een belang van 5,0% en dat valt in box 2. De verkrijgingsprijs van de aandelen wordt in box 2 gesteld op de waarde in het economisch verkeer van het complete belang op dat moment. De waarde van de aandelen ligt op dat moment op € 20.000 en de verkrijgingsprijs op € 1.000. Dit ondanks het feit dat de manager voor het complete belang € 118 heeft betaald (€ 98 + € 20). Daarna vindt de verkoop van het lucratief belang plaats. Het dividend bedraagt voor de manager € 1.000 (5% van € 20.000). Deze opbrengst is belast in box 2, mits aan de voorwaarden daarvoor is voldaan. In het jaar daarna ontvangt de manager een liquidatie-uitkering van € 100 (5% van € 2.000). Dit leidt tot een box 2-verlies van € 1.000 - € 100 = € 900. De manager verrekent dit verlies met de opbrengst in het vorige jaar. Hierdoor betaalt hij uiteindelijk belasting over € 100, terwijl zijn opbrengst groter was. Hij heeft immers € 1.100 uit de bv ontvangen tegenover een investering van € 118, zijnde per saldo € 982.

Bestrijding onwenselijke structuur met lucratief belang vanaf 2026

De wetgever komt met een maatregel om het bovenstaande tegen te gaan. In deze paragraaf leg ik die maatregel uit en in de volgende paragraaf pas ik de maatregel toe op het voorbeeld dat hiervoor is uitgewerkt. De maatregel houdt in dat het voordeel dat ontstaat door het lucratief belang van box 3 naar box 2 te brengen, alsnog wordt belast in box 1 bij realisatie van het voordeel uit het lucratief belang.

Maatregel tegen onwenselijke structuur met lucratief belang

De maatregel leidt tot de volgende uitwerking. De manager koopt wederom 0,1% van de aandelen bij. Ook hier is de verkrijgingsprijs in box 2 € 1.000. Bij een opbrengst op het lucratief belang kan de manager het voordeel niet doorschuiven naar box 2 voor zover de waarde in het economisch verkeer van het bestaande belang het opgeofferde bedrag daarvan overstijgt. Dat betekent dat het doorschuiven niet mogelijk is voor 4,9% van € 20.000, verminderd met € 98 (oorspronkelijke investering), zijnde € 882. De opbrengst tot € 882 zal daarom ook in box 1 zijn belast. De manager ontvangt € 1.000 aan dividend van de bv. Dat dividend is geheel belast in box 2 en voor een bedrag van € 882 ook in box 1. Bij de ontbinding in het volgende jaar volgt weer een box 2-verlies van € 900. Ook nu is achterwaartse verliesverrekening mogelijk. Daar eindigt de manager in de situatie waarin over € 882 in box 1 is geheven en over € 100 in box 2. In dit scenario heeft de manager uiteindelijk € 20 + € 98 = 118 geïnvesteerd en € 1.000 + € 100 = € 1.100 ontvangen. Per saldo is dat € 982 en dat is precies het bedrag dat in de heffing is betrokken.

Wetgever steekt stokje voor onwenselijke structuur met lucratief belang

Met deze maatregel maakt de wetgever het niet langer mogelijk om het in dit artikel behandelde standpunt als belastingplichtige in te nemen. Ondanks dat het logisch is dat de wetgever dit type structuren wil bestrijden, is het de vraag of dit soort maatregelen geen andere ongewenste effecten hebben. Als bijvoorbeeld in het jaar volgend op de uitkering geen ontbinding en vereffening plaatsvindt, dan blijft de volledige heffing nog overeind. Hebt u vragen over dit onderwerp? Neem dan gerust eens vrijblijvend contact met ons op.