Zonder uitnodiging tot het doen van aangifte geen omkering en verzwaring van de bewijslast

De Belastingdienst mag niet zomaar overgaan tot het omkeren en verzwaren van de bewijslast. Daar is een goede reden voor nodig. Een van die redenen kan zijn dat de vereiste aangifte niet is gedaan. In de rechtspraak komt regelmatig aan de orde wanneer nu precies de vereiste aangifte niet is gedaan. Zo sprak de Hoge Raad zich op 28 januari 2022 uit over het belang van een uitnodiging tot het doen van aangifte, in het kader van het toepassen van de bewijssanctie.  Alleen als eerder een uitnodiging tot het doen van aangifte is gedaan, kan omkering en verzwaring van de bewijslast (via de vereiste aangifte) aan de orde komen. In dit artikel behandel ik het arrest van de Hoge Raad hierover.

Geen uitnodiging, wel omkering en verzwaring van de bewijslast

De belastingplichtige in deze zaak is zelf belastingadviseur. Hij emigreert op enig moment uit Nederland. De aangiften inkomstenbelasting over de jaren die volgen, vult hij in als buitenlands belastingplichtige. Een paar jaar later meent de inspecteur dat hij fiscaal gezien inwoner van Nederland is gebleven. Wat volgt is een stapel navorderingsaanslagen, informatiebeschikkingen en omkering en verzwaring van de bewijslast, omdat de vereiste aangifte niet zou zijn gedaan. Het gerechtshof ging in de stelling over het niet hebben gedaan van de vereiste aangifte mee. Zij gaf aan dat de niet geheven belastingbedragen relatief en absoluut gezien aanzienlijk zijn. De belastingplichtige had zich ervan bewust moeten zijn dat hij de vereiste aangifte niet deed. Dat hij enkel is uitgenodigd door de Belastingdienst om als buitenlands belastingplichtige aangifte te doen, doet hieraan niet af.

Hoge Raad (2022): uitnodiging is van cruciaal belang bij bewijssanctie

De Hoge Raad gaat in tegen het oordeel van het gerechtshof. Hij merkt op dat de belastingplichtige is uitgenodigd om aangiften in te dienen als buitenlands belastingplichtige. Dat heeft hij ook gedaan. Nu er geen uitnodiging is verstuurd om als binnenlands belastingplichtige aangifte te doen, kan geen sprake zijn van een situatie waarin de vereiste aangifte niet is gedaan. Deze uitspraak past overigens goed in een rijtje van uitspraken waarin de Hoge Raad reeds aangaf dat een uitnodiging noodzakelijk is. De Hoge Raad verwijst de zaak voor verdere behandeling naar het Gerechtshof Amsterdam.

Gerechtshof Amsterdam doet zaak na verwijzing af

Het gerechtshof Amsterdam heeft de zaak in 2023 afgewikkeld. Zij komt tot het oordeel dat de maatregel van omkering en verzwaring van de bewijslast niet op alle jaren van toepassing is. Uiteindelijk volgt een vermindering van een aantal aanslagen alsmede een matiging en vernietiging van een deel van de boetes.

Zonder correcte uitnodiging geen omkering en verzwaring van de bewijslast

Het uitgangspunt lijkt (zeker) na dit arrest betrekkelijk eenvoudig. Zonder uitnodiging tot het doen van een aangifte, kan het niet doen van de aangifte niet leiden tot het niet doen van de vereiste aangifte. Het bestrijden van de maatregel van omkering en verzwaring van de bewijslast is van groot belang. Toepassing van deze bewijssanctie, brengt de belastingplichtige namelijk in een (hele) lastige bewijspositie. Niet zelden grijpt de Belastingdienst net wat te eenvoudig naar dit vergaande middel. Kennis van het formele belastingrecht is dan van groot belang. Hebt u hier vragen over? Neem dan gerust eens vrijblijvend contact met ons op.