Vereiste aangifte niet gedaan bij onbeantwoord laten van een vraag

Het niet doen van de vereiste aangifte leidt tot omkering en verzwaring van de bewijslast. Het gevolg is dat de belastingplichtige in een erg lastige bewijspositie terechtkomt. Regelmatig komt een zaak over de vereiste aangifte voor de rechter. De Hoge Raad heeft op 27 mei 2022 een oordeel in zo’n zaak gegeven. De belastingplichtige in deze zaak had een voor de belastingheffing relevante vraag in de aangifte niet beantwoord. Volgens de Hoge Raad is het niet beantwoorden van een dergelijke relevante vraag in principe voldoende om tot het oordeel te komen dat de vereiste aangifte niet is gedaan. In dit artikel behandel ik deze zaak.

Belastingplichtige beantwoordt vraag over trust/doelvermogen niet

De belastingplichtige in deze zaak ontvangt uitkeringen uit een trust/doelvermogen. In de aangifte inkomstenbelasting wordt daar specifiek naar gevraagd. De belastingplichtige heeft de vraag die daarover gaat niet beantwoord. Volgens de Belastingdienst heeft de belastingplichtige door de vraag niet te beantwoorden de vereiste aangifte niet gedaan. Daarom is sprake van omkering en verzwaring van de bewijslast. De belastingplichtige is het daarmee oneens. Zowel de rechtbank als het gerechtshof zijn het met de Belastingdienst eens. Vervolgens is het aan de Hoge Raad om zich over de zaak te buigen.

Hoge Raad (2022): vereiste aangifte en niet beantwoorden vraag

De Hoge Raad neemt als uitgangspunt dat de belastingplichtige gehouden is om alle inlichtingen te verstrekken die voor de belastingheffing relevant kunnen zijn. Daaronder valt ook informatie die niet rechtstreeks gericht is op het vaststellen van de belastingschuld, zoals informatie die de inspecteur meer inzage in de situatie geeft. Als de belastingplichtige een vraag niet beantwoordt, dan zijn niet alle gevraagde inlichtingen verstrekt. Die enkele omstandigheid is al voldoende voor het oordeel dat de vereiste aangifte niet is gedaan. Het gevolg is dat omkering en verzwaring van de bewijslast aan de orde is.

Stappenplan foutieve beantwoording vragen en bewijssanctie

Uit het arrest van de Hoge Raad kan een stappenplan worden afgeleid. Dat ziet er als volgt uit:

1. Als een vraag in de aangifte niet of onjuist is beantwoord, dan is als uitgangspunt de vereiste aangifte niet gedaan. Of er daardoor te weinig belasting is geheven, is niet relevant.
2. Bij constatering dat de vereiste aangifte niet is gedaan, heeft als uitgangspunt te gelden dat de bewijssanctie van toepassing is. Dat is slechts anders als de informatie ziet op tijdstippen die buiten de periode liggen waar de aangifte op ziet of als toepassing van de sanctie disproportioneel is.
3. Omkering en verzwaring van de bewijslast geldt vervolgens niet voor geschilpunten waarop de foutief beantwoorde vraag geen invloed kan hebben.
4. De belastingplichtige die meent dat bepaalde inkomsten (zoals in deze zaak ontvangen uitkeringen) niet belastbaar zijn en dus niet relevant zijn, moet ook ‘gewoon’ de gestelde vragen beantwoorden. Een – vermeend – pleitbaar standpunt over de belastbaarheid, maakt dus niet dat vragen onbeantwoord mogen blijven.

Hoge Raad (2022): omkering en verzwaring van de bewijslast geldt niet voor de hele aanslag

De Hoge Raad merkt op dat omkering en verzwaring van de bewijslast niet geldt voor de geschilpunten waarop de foutief beantwoorde vraag geen invloed kan hebben. Daarmee perkt de Hoge Raad de reikwijdte van de bewijssanctie in tot de delen van de aanslag waar de gevraagde informatie betrekking op kan hebben. Het is dus niet zo dat de inspecteur omkering en verzwaring van de bewijslast over de gehele aanslag mag doortrekken. Dit werd in het verleden wel gedacht. De kans is groot dat dit arrest de komende jaren een bron gaat zijn voor nieuwe discussies tussen de Belastingdienst en belastingplichtigen.

Advisering bij fiscale procedures

Als de Belastingdienst begint over het niet hebben gedaan van de vereiste aangifte, moeten alle alarmbellen afgaan. Het arrest dat ik in dit artikel behandel, laat zien dat al sprake kan zijn van het niet doen van de vereiste aangifte bij een onbeantwoorde vraag. Belangrijk is om de stelling van de Belastingdienst over de bewijssanctie te bestrijden en te voorkomen dat de belastingplichtige in een enorm lastige bewijspositie terechtkomt. Kennis van formeel belastingrecht is daarbij van groot belang. Hebt u vragen over dit onderwerp? Neem dan gerust eens vrijblijvend contact met ons op.