Suppletie en het nemo-teneturbeginsel

Belastingplichtigen moeten op grond van de suppletieverplichting zelf een mededeling doen als zij erachter komen dat een eerdere aangifte omzetbelasting onjuist of onvolledig is. Dit moet zo snel als redelijkerwijs mogelijk na constatering van de onjuistheid gebeuren. Door te voldoen aan deze verplichting, brengt de belastingplichtige zelf informatie naar de Belastingdienst over een eerdere, onjuiste aangifte. Het komt voor dat de Belastingdienst die informatie vervolgens gebruikt bij het opleggen van een boete. De vraag is of dat niet in strijd is met het recht van de belastingplichtige om zichzelf niet te hoeven incrimineren (het zogenaamde nemo-teneturbeginsel). In dit artikel behandel ik de suppletie in het kader van het nemo-teneturbeginsel. 

Suppletieboete bij de omzetbelasting

De belastingplichtige die opzettelijk of grofschuldig niet op tijd voldoet aan de suppletieverplichting, kan daarvoor een vergrijpboete krijgen. Ook kan de Belastingdienst een verzuimboete opleggen, omdat op een eerdere aangifte te weinig belasting is betaald. Over deze boetes is al jaren veel discussie. Door het doen van een suppletieaangifte, geeft de belastingplichtige immers uit eigen beweging aan dat hij een vergissing heeft gemaakt en die informatie wordt vervolgens tegen hem gebruikt om een boete op te leggen. De lijn tot aan het arrest dat ik in dit artikel bespreek, is dat geen vergrijpboete wordt opgelegd bij een tijdige suppletie. Voor het opleggen van een verzuimboete gelden aanvullende regels. Ook zal strafvervolging niet plaatsvinden.

Hoge Raad schijnt licht op nemo-teneturbeginsel bij de suppletie

Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen het heffen van belasting en het opleggen van een boete. Slechts bij het opleggen van een boete gelden de waarborgen van een eerlijk proces, waaronder het nemo-teneturbeginsel. In het kader van de belastingheffing is de belastingplichtige verplicht om alle benodigde inlichtingen te verstrekken. Het maakt daarbij niet uit of het gaat om inlichtingen waarvan het bestaan afhankelijk is van de wil van de belastingplichtige (wilsafhankelijk materiaal). Dat is anders in de fase van boeteoplegging, want wilsafhankelijk materiaal hoeft de belastingplichtige dan niet te verstrekken op grond van het nemo-teneturbeginsel. Indien in de heffingsfase niet kan worden uitgesloten dat inlichtingen ook gebruikt worden voor een criminal charge (zoals boeteoplegging), dan moet de rechter waarborgen dat de belastingplichtige zijn rechten effectief kan uitoefenen, bijvoorbeeld door die inlichtingen niet toe te staan als bewijsmiddel voor de boete.

Is de suppletieverplichting in strijd met het nemo-teneturbeginsel?

De Hoge Raad merkt eerst op dat de suppletieverplichting ertoe strekt dat de belastingplichtige die eerder een onjuiste aangifte deed, alsnog de juiste inlichtingen verstrekt. Het gevolg van het alsnog verstrekken van de juiste inlichtingen, kan zijn dat de Belastingdienst daarmee het vermoeden krijgt dat sprake is van beboetbare of strafbare feiten. Volgens de Hoge Raad brengt die mogelijkheid echter niet met zich dat met een beroep op het nemo-teneturbeginsel een belastingplichtige mag afzien van het doen van een suppletieaangifte. Dit beginsel staat er namelijk niet aan in de weg dat de belastingplichtige kan worden verplicht om inlichtingen te verschaffen die voor de juiste heffing van belasting van belang zijn. Deze conclusie maakt dat het ook is toegestaan om de belastingplichtige die zich niet houdt aan deze verplichting, te beboeten. Kortom: het opleggen van een boete wegens het niet voldoen aan de suppletieverplichting, is toegestaan.

Is een suppletieaangifte wilsafhankelijk materiaal?

De Hoge Raad oordeelt dat een suppletieaangifte wilsafhankelijk materiaal is. Het gaat namelijk om een verklaring dat een eerdere aangifte onjuist was. Die verklaring bestaat alleen door de wil van de belastingplichtige. Dat de verklaring gebaseerd is op informatie uit een administratie die ‘gewoon’ bestaat, doet daaraan niet af. Aangezien een suppletie bij wet verplicht is gesteld en in de wet wordt gedreigd met sancties bij het niet-voldoen aan die verplichting, is sprake van wilsafhankelijk materiaal dat onder (enige) dwang is verkregen. De suppletiemededeling valt daarom binnen de kaders van het nemo-teneturbeginsel en het is – zoals eerder opgemerkt – in het kader van boeteoplegging dan aan de rechter om te zorgen dat de belastingplichtige zijn recht om zichzelf niet te hoeven incrimineren, effectief kan uitoefenen.

Is een suppletieboete in strijd met het nemo-teneturbeginsel?

De boete die naar aanleiding van een tijdige suppletie vaak wordt opgelegd, is een boete wegens het eerder doen van een onjuiste aangifte. De Belastingdienst baseert die boete op de informatie die de belastingplichtige heeft verstrekt in de suppletiemededeling. Zoals aangegeven is dat wilsafhankelijk materiaal dat onder enige dwang is verkregen. De vraag is dan of die informatie mag worden gebruikt om een boete op te baseren. De Hoge Raad oordeelt van niet. Het nemo-teneturbeginsel staat eraan in de weg dat de suppletie wordt gebruikt als bewijsmiddel dat een belastingplichtige een beboetbaar of strafbaar feit heeft begaan.

Advies en begeleiding bij boeteprocedures

De Belastingdienst legt regelmatig boetes op. De bewijslast om een boete op te mogen leggen is echter hoog en iedere boete vereist maatwerk. Dat blijkt maar weer uit deze ontwikkelingen op het gebied van de suppletie en het nemo-teneturbeginsel. Het opkomen tegen een boete kan leiden tot een aanzienlijke matiging of zelfs vernietiging van de boete. Hebt u vragen over een boetedossier of wenst u ondersteuning bij het bestrijden van een boete? Neem dan gerust eens vrijblijvend contact met ons op.