Hardheidsclausule in de Invorderingswet per 2024

Het kabinet heeft het al een aantal jaar over wat bekend is gaan staan als de ‘menselijke maat’. In het kader van het bevorderen van die menselijke maat, wordt voorgesteld om in de Invorderingswet een hardheidsclausule op te nemen. De invoering van de hardheidsclausule in de Invorderingswet per 2024 is onderdeel van het Belastingplan 2024. In dit artikel een korte toelichting.

Waarom een hardheidsclausule in de Invorderingswet?

De Tweede Kamer heeft een motie aangenomen die oproept om alle wetgeving te voorzien van waarborgen met het oog op het voorkomen van schrijnende individuele effecten. Het invoeren van een hardheidsclausule is een van de manieren om zo’n waarborg in te bouwen. Met de hardheidsclausule kan tegemoet worden gekomen aan bepaalde gevallen waarin toepassing van de Invorderingswet leidt tot zogenaamde onbillijkheden van overwegende aard. Daarom staat vanaf 2024 een hardheidsclausule in de Invorderingswet.

Werking van de hardheidsclausule in de Invorderingswet

Met de hardheidsclausule kan tegemoet worden gekomen aan onbillijkheden van overwegende aard. Het is dus niet zo dat aan elke onredelijkheid tegemoet zal worden gekomen. De hardheidsclausule is alleen bedoeld voor bijzondere gevallen waarin duidelijk onbedoelde gevolgen van de wetgeving optreden, die niet waren voorzien. Dat betekent ook dat de hardheidsclausule geen werking kent als er onredelijke gevolgen optreden als gevolg van louter persoonlijke redenen aan de kant van de belanghebbende. Hoe vervelend dat ook is.

Beroep op de hardheidsclausule in de Invorderingswet

De belastingschuldige die een beroep wil doen op de hardheidsclausule, moet als volgt te werk gaan. Hij kan een verzoek tot toepassing richten aan de Minister van Financiën. Tegen een afwijzing staat vervolgens geen bestuursrechtelijke rechtsgang open. De belastingschuldige is dan dus aangewezen op de civiele rechter. Voor zover er ook een regulier besluit van de Belastingdienst in het dossier zit waar het verzoek op ziet, kan dat besluit uiteraard wel worden aangevochten. Bij de behandeling van dat bezwaar en in de eventuele beroepsfase, kan alsnog worden beoordeeld of sprake is van een juiste en passende beslissing. Ook tijdens de procedure kan nog een beroep op de hardheidsclausule worden gedaan.

Menselijke maat en invordering belastingschulden

Het streven naar het meer toepassen van de menselijke maat in de uitvoering, is iets waar weinig mensen op tegen zullen zijn. De vraag is wel in welke mate dit uiteindelijk mogelijk blijkt te zijn. Hoe meer uitzonderingen en tegemoetkomingen volgen, hoe onduidelijker het geheel aan regels en uitkomsten wordt. Een hardheidsclausule kan her en der wat scherpe randjes weghalen, maar de afgelopen jaren zijn er maar weinig situaties geweest waarin een dergelijke clausule uitsluitsel heeft geboden. De vraag is daarom ook vooral: welk probleem wordt met deze maatregel opgelost?