De toepassing van subjectgebonden btw-vrijstellingen binnen een fiscale eenheid btw

Belastingplichtigen die in financieel, economisch en organisatorisch opzicht voldoende verweven zijn kunnen voor de btw een fiscale eenheid vormen. Deze btw-groep geldt dan als één belastingplichtige. Prestaties die binnen zo’n fiscale eenheid plaatsvinden worden voor de btw genegeerd. Alleen de prestaties aan derden vallen binnen de reikwijdte van de btw-heffing. De situatie kan zich voordoen dat één belastingplichtige voldoet aan de voorwaarden om een btw-vrijstelling toe te passen, terwijl de andere belastingplichtige dergelijke prestaties (ook) levert. De vraag is dan of de belastingplichtige die zelf niet aan alle voorwaarden voldoet, kan ‘meeliften’ op de btw-vrijstelling van de belastingplichtige die wel aan de voorwaarden voldoet. Een dergelijke zaak lag recent op tafel bij de Hoge Raad. Hij heeft op 28 maart 2025 besloten hierover prejudiciële vragen te stellen aan het Hof van Justitie. Dit artikel behandelt deze zaak over de toepassing van btw-vrijstellingen door een fiscale eenheid.

Zorgprestaties fiscale eenheid btw leiden tot onduidelijkheid over toepassing btw-vrijstelling

De belastingplichtige in deze zaak is een fiscale eenheid voor de omzetbelasting die zich bezighoudt met zorgactiviteiten. In de fiscale eenheid zitten stichtingen en bv’s. Een van de stichtingen is erkend als medische inrichting en sociale instelling. Deze stichting voldoet aan alle voorwaarden voor de toepassing van de btw-vrijstellingen voor medische zorg en sociaal werk. Een van de bv’s houdt zich bezig met 24-uurs toezicht. Dit toezicht wordt geleverd aan de eigen zorglocaties en externe zorginstellingen. Het gaat bij het toezicht onder andere om alarmering en camerazorg. Dit gebeurt op afstand door centralisten. De centralisten zijn opgeleid om triage uit te voeren en klinisch te redeneren. De bv die deze diensten levert is niet erkend als medische inrichting of sociale instelling. Deze bv voldoet niet aan de voorwaarden voor de btw-vrijstelling. De bv brengt btw in rekening aan de externe zorginstellingen. In bezwaar claimt de fiscale eenheid alsnog de btw-vrijstelling.

Geschilpunt over toepassing subjectgebonden btw-vrijstellingen door leden fiscale eenheid btw

Alleen de stichting voldoet aan de voorwaarden voor de btw-vrijstelling. Toch meent de bv de btw-vrijstelling ook te mogen toepassen op haar diensten. Volgens de belastingplichtige moeten de btw-vrijstellingen namelijk op het niveau van de fiscale eenheid worden beoordeeld. De stichting is erkend als medische inrichting en sociale instelling. Dat werkt door naar de andere leden van de fiscale eenheid. De diensten die de bv verricht hangen vervolgens nauw samen met het verzorgen van personen met een verstandelijke beperking. De bv kan daarom ook de btw-vrijstelling toepassen. De staatssecretaris heeft een andere mening. Hij meent dat de btw-vrijstellingen subjectgebonden zijn. De beoordeling moet plaatsvinden per lid van de fiscale eenheid. Nu de bv niet is erkend als medische inrichting of sociale instelling, kan zij de btw-vrijstelling niet toepassen. De erkenning van de stichting werkt dus niet door naar de bv. De aanwezigheid van een fiscale eenheid doet daaraan niet af.

Advocaat-Generaal (2023): Toetsing btw-vrijstelling per lid van de fiscale eenheid

De A-G heeft in 2023 een conclusie genomen in deze zaak. Zij meent dat het lid van de fiscale eenheid dat presteert aan derden, zelf moet voldoen aan alle voorwaarden voor de toepassing van btw-vrijstellingen. Dat geldt ook voor een subjectgebonden voorwaarde. Als een btw-vrijstelling alleen van toepassing is als een dienstverrichter is aangemerkt als medische instelling, dan moet het lid dat een beroep op de vrijstelling doet, aangemerkt zijn als medische instelling. In deze zaak betekent dat dat de erkenning die de stichting heeft, niet doorwerkt naar de bv.

Hoge Raad (2025): Onduidelijkheid over btw-vrijstellingen en fiscale eenheid

In deze zaak gaat het om de situatie waarin één lid van de fiscale eenheid aan de voorwaarden voor de btw-vrijstellingen voldoet en een ander lid de vrijstelling wil toepassen. Volgens de Hoge Raad krijgt de figuur van de fiscale eenheid voorrang boven de rechtsvorm van de afzonderlijke leden. Alle leden tezamen worden als één belastingplichtige aangemerkt. Diensten binnen de fiscale eenheid zijn onzichtbaar. Diensten door derden aan een lid van de fiscale eenheid btw moeten worden beschouwd als diensten verricht aan de fiscale eenheid. De prestaties door een lid van de fiscale eenheid aan derden, gelden als prestaties van de fiscale eenheid. Volgens de Hoge Raad is het echter onduidelijk of dat ook geldt als het de toepassing van btw-vrijstellingen betreft die alleen van toepassing zijn als aan bepaalde subjectgebonden voorwaarden is voldaan. Het antwoord kan hij niet met zekerheid afleiden uit de BTW-richtlijn of bestaande jurisprudentie.

Hoge Raad (2025): Prejudiciële vragen over subjectgebonden voorwaarden btw-vrijstellingen en fiscale eenheid btw

De Hoge Raad besluit om hierover prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie te stellen. Het gaat om de volgende twee vragen:

1. Zijn de btw-vrijstellingen inzake medische zorg en sociaal werk alleen van toepassing als een lid van de fiscale eenheid de prestaties levert dat zelf voldoet aan alle voorwaarden voor de toepassing van de btw-vrijstelling?
2. Als dat niet het geval is, betekent dat dan dat het voldoende is als slechts één lid van de fiscale eenheid voldoet aan alle voorwaarden voor de toepassing van de btw-vrijstelling?

De beantwoording van deze vragen is cruciaal voor het uitkomst van de procedure. Het is interessant om te volgen of de Europese rechter tot dezelfde conclusie komt als de Advocaat-Generaal in 2023.

Belangrijke zaak over btw-vrijstellingen en fiscale eenheid

De uitkomst in deze zaak kan verstrekkende gevolgen hebben voor veel belastingplichtigen. Het is daarom te hopen dat het Hof van Justitie op relatief korte termijn met uitsluitsel komt. Hebt u vragen over dit onderwerp? Neem dan gerust eens vrijblijvend contact met ons op.