Stel een vraag
Hoge Raad: territoriale beperking fiscale eenheid omzetbelasting (btw) niet in strijd met EU-recht
JurisprudentieOmzetbelasting kopieer en deel Naar kennisbank

Hoge Raad: territoriale beperking fiscale eenheid omzetbelasting (btw) niet in strijd met EU-recht

  • Publicatiedatum 26 dec 2024
  • Aanpassingsdatum 26 dec 2024
  • Leestijd 4 min

Personen die in financieel, economisch en organisatorisch opzicht voldoende nauw met elkaar zijn verweven, kunnen voor de omzetbelasting een fiscale eenheid vormen. Dit is alleen mogelijk tussen personen die in Nederland woonachtig/gevestigd zijn. Een van de gevolgen van de fiscale eenheid is dat op onderlinge transacties geen btw verschuldigd is. Aangezien personen die niet in Nederland woonachtig/gevestigd zijn geen onderdeel kunnen uitmaken van een dergelijke fiscale eenheid, kan een verschil in behandeling ontstaan. Op 20 december 2024 heeft de Hoge Raad zich uitgesproken over het verschil in behandeling waar de territoriale beperking toe leidt. Hij komt tot het oordeel dat de territoriale beperking aan de fiscale eenheid omzetbelasting (btw) niet in strijd is met het EU-recht. Dit artikel behandelt deze zaak.

Fiscale eenheid omzetbelasting kan niet alle intra concern btw verrekenen 

De belastingplichtige in deze zaak maakt onderdeel uit van een internationaal concern. De in Nederland gevestigde vennootschappen zijn opgenomen in een fiscale eenheid voor de omzetbelasting. Deze fiscale eenheid verricht voornamelijk btw-vrijgestelde verzekerings- en financieringsactiviteiten. Tot het concern behoren ook vennootschappen die in Duitsland zijn gevestigd. Deze vennootschappen verrichten diensten voor de Nederlandse vennootschappen. Het betreft onder andere btw-belaste managementdiensten. Voor deze diensten wordt een factuur gestuurd en de btw wordt verlegd naar de fiscale eenheid in Nederland. De fiscale eenheid geeft de btw aan en draagt deze af. Aangezien de fiscale eenheid vooral btw-vrijgestelde prestaties verricht, kan zij deze btw nauwelijks (slechts voor 2%) verrekenen. Zij vindt dit oneerlijk. Als de Duitse vennootschappen in Nederland waren gevestigd, hadden zij in de fiscale eenheid opgenomen kunnen worden. In dat scenario was de btw geen probleem geweest, want prestaties binnen de fiscale eenheid zijn niet aan btw onderworpen.

Belastingplichtige: territoriale beperking fiscale eenheid btw is in strijd met EU-recht

De btw-richtlijn geeft lidstaten de mogelijkheid een fiscale-eenheidsregime in te voeren. Dat regime is beperkt tot personen die op het grondgebied van de lidstaat zijn gevestigd. Nederland heeft van deze mogelijkheid gebruikgemaakt en een fiscale eenheid ingevoerd. Natuurlijke personen en lichamen kunnen tot de fiscale eenheid behoren, mits deze in Nederland zijn gevestigd. Deze vestigingseis wordt wel de ‘territoriale beperking’ genoemd en staat dus zowel in de btw-richtlijn als de nationale wetgeving. Volgens de belastingplichtige is deze beperking onverenigbaar met het EU-recht. Er is sprake van strijdigheid met de vrijheid van vestiging. De belastingplichtige meent dat er een ‘per-elementbenadering’ moet plaatsvinden om deze belemmering van de vrijheid van vestiging op te heffen. Hij verwijst daarbij onder andere naar de per-elementbenadering die bij de fiscale eenheid vennootschapsbelasting geldt.

Hoge Raad (2024): territoriale beperking kan leiden tot ongunstige behandeling

De Hoge Raad merkt op dat de territoriale beperking voortvloeit uit de btw-richtlijn. Het is een terechte constatering dat de territoriale beperking het aantrekkelijker kan maken om diensten van binnenlandse concernvennootschappen af te nemen dan diensten van buitenlandse concernvennootschappen. Dat leidt tot een minder gunstige behandeling. Niet iedere minder gunstige behandeling is echter een verboden belemmering. De Hoge Raad dient daarvoor een nadere toets aan te leggen. Hij beoordeelt of:

  • Er een dringende reden van algemeen belang is voor de territoriale beperking;
  • De territoriale beperking geschikt is om dat doel te bereiken en ook evenredig is.

Hoge Raad (2024): territoriale beperking fiscale eenheid omzetbelasting niet in strijd met EU-recht

De Hoge Raad meent dat aan de territoriale beperking een voldoende dringende reden van algemeen belang ten grondslag ligt. Zonder de beperking zou afbreuk worden gedaan aan de samenhang van het btw-stelsel, de heffingsbevoegdheden van lidstaten en hun fiscale soevereiniteit. Er kunnen dan situaties ontstaan van dubbele heffing of niet-heffing van btw en ook administratief is dit aanzienlijk complexer. De territoriale beperking maakt het voor lidstaten mogelijk om een juiste heffing te waarborgen. Deze doelstelling is een voldoende dringende reden van algemeen belang en vormt een rechtvaardiging voor een beperking van de EU-vrijheden. De beperking is verder geschikt om het beoogde doel te bereiken en gaat niet verder dan nodig is. De aangedragen, minder belemmerende maatregelen om hetzelfde doel te bereiken voldoen niet. De Hoge Raad oordeelt daarom dat de territoriale beperking van de fiscale eenheid omzetbelasting geen verboden belemmering van EU-verkeersvrijheden oplevert. Voor een per-elementbenadering is geen ruimte.

Advies over de fiscale eenheid voor de omzetbelasting (btw)

De fiscale eenheid voor de omzetbelasting werkt anders dan de fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. Zo is het enkele voldoen aan de voorwaarden genoeg om een fiscale eenheid voor de omzetbelasting tot stand te laten komen. Een beschikking van de Belastingdienst heeft voor de heffing weinig gevolgen, maar leidt wel tot hoofdelijke aansprakelijkheid. In de praktijk komt het regelmatig voor dat onduidelijkheid over de fiscale eenheid omzetbelasting op een later moment tot problemen leidt. Hebt u vragen over dit onderwerp? Neem dan gerust eens vrijblijvend contact met ons op.

Civra-Hoge-resolutie-voor-afdruk-zonder-logo-in-Adobe-93-scaled-aspect-ratio-200-200

Fiscale vraag?

Hebt u een fiscale vraag of deskundig fiscaal advies nodig? Neem dan gerust eens vrijblijvend contact met ons op via onderstaand formulier.

"*" geeft vereiste velden aan

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Kennisbank. Lees ook artikelen over: