Verzoek btw-teruggaaf via een brief leidt niet tot voor bezwaar vatbare beschikking

Het fiscale recht kent een gesloten stelsel van rechtsmiddelen. Dat wil zeggen dat het indienen van bezwaar tegen een besluit alleen mogelijk is als de mogelijkheid daartoe expliciet is opengesteld. Hierdoor is het niet mogelijk om tegen elke beslissing van de Belastingdienst bezwaar aan te tekenen. Op 12 september 2025 heeft de Hoge Raad beslist in een zaak die gaat over het gesloten stelsel van rechtsmiddelen. In deze zaak heeft een belastingplichtige een verzoek tot teruggaaf van btw niet via de aangifte gedaan, maar via een brief. Hij is het oneens met het besluit van de inspecteur en uiteindelijk draait het om de vraag of de reactie van de inspecteur op het verzoek voor bezwaar vatbaar is. In dit artikel behandel ik deze zaak.

Belastingplichtige verzoekt om teruggaaf van btw via een brief

De belastingplichtige in deze zaak sluit in 2017 een overeenkomst om een basisschool en een dorpshuis te realiseren en te exploiteren. In de jaren 2017 tot en met 2019 verstuurt hij facturen met daarop btw. In april 2019 besluit de belastingplichtige om de facturen te crediteren en een onbelaste investeringssubsidie aan te vragen. Enkele weken later, in het zicht van de oplevering, is het faillissement van de belastingplichtige uitgesproken. Kort voor het faillissement is de gesloten overeenkomst ontbonden. De belastingplichtige verzoekt vervolgens om een teruggaaf van btw. Dat doet hij via een brief en niet via de aan hem uitgereikte aangifte over het tweede kwartaal van 2019. De inspecteur wijst dit verzoek af en daarna gaat de belastingplichtige tegen deze afwijzing in bezwaar.

De kwalificatie van het verzoek om teruggaaf van btw via een brief

De rechtbank wees het verzoek om teruggaaf af. Volgens de rechter in eerste aanleg is sprake van een prestatie onder bezwarende titel waarover btw is verschuldigd. Het gerechtshof komt aan een inhoudelijke toetsing niet toe. Het hof merkt op dat het verzoek om teruggaaf via een brief is gedaan en niet via een aangifte omzetbelasting. Dat betekent dat sprake is van een verzoek tot ambtshalve teruggaaf. De afwijzing van een dergelijk verzoek is geen voor bezwaar vatbare beschikking. Daarom verklaart het gerechtshof het bezwaar tegen de afwijzing niet-ontvankelijk. De belastingplichtige tekent cassatie aan tegen deze uitspraak.

Belastingplichtige meent dat de rechtszekerheid is geschonden

Volgens de belastingplichtige mocht het gerechtshof de ontvankelijkheid van het bezwaar niet beoordelen. De inspecteur en de rechtbank hebben namelijk geen aanleiding gezien om het bezwaar niet-ontvankelijk te verklaren. Aangezien beide inhoudelijk hebben beslist, vergt de rechtszekerheid dat de belastingplichtige niet op een later moment alsnog de niet-ontvankelijkheid van het bezwaar kan worden tegengeworpen. De belastingplichtige doet hierbij een beroep op een arrest van de Hoge Raad uit 2021.

Hoge Raad (2025): oordeel van de inspecteur is niet voor bezwaar vatbaar

Volgens de Hoge Raad is de zienswijze van de belastingplichtige onjuist. In zijn arrest uit 2021 ging het om het beoordelen van de tijdigheid van een ingediend bezwaar. Dat is hier niet aan de orde. Deze zaak gaat over de vraag of tegen een besluit wel of geen beroep bij de bestuursrechter mogelijk is. De Hoge Raad ziet geen aanleiding om zijn uitspraak over het in latere instanties niet ambtshalve beoordelen van de tijdigheid, door te trekken naar dit type zaken. Het gerechtshof mocht dus ambtshalve beoordelen of het een besluit betrof waartegen bezwaar en beroep mogelijk is.

Het nadeel van het gesloten stelsel van rechtsmiddelen

Het fiscale recht kent een gesloten stelsel van rechtsmiddelen. Dat wil zeggen dat het indienen van bezwaar alleen mogelijk is als de wet die mogelijkheid toekent. In de wettekst staat dan bijvoorbeeld dat de inspecteur besluit met een ‘voor bezwaar vatbare beschikking’. Als de belastingplichtige in deze zaak de aangifte had ingediend en daartegen in bezwaar was gegaan, dan had hij zijn argumenten kunnen laten toetsen. Door te kiezen voor het doen van het teruggaafverzoek via een afzonderlijke brief, heeft hij die mogelijk niet. Hebt u vragen over dit gesloten stelsel van rechtsmiddelen? Neem dan gerust eens vrijblijvend contact met ons op.