Hoge Raad zet streep door constructie kruislings schenken voor de eigen woning

De discussie over kruislings schenken voor de eigen woning houdt de gemoederen al een aantal jaren bezig. Door middel van kruislings schenken probeerden vermogende particulieren hun kinderen een hogere belastingvrije schenking voor de eigen woning te geven dan toegestaan. Dat deden zij door niet alleen de eigen kinderen tot het maximale vrijgestelde bedrag een schenking te geven, maar ook elkaars kinderen. Volgens de Belastingdienst is in deze situaties ‘in feite’ sprake van één grote schenking door de eigen ouders. De schenkers kijken daar anders tegenaan. De Hoge Raad heeft op 3 oktober 2025 de kaders geschetst om dit te toetsen. Hieruit komt naar voren dat in veel situaties van kruislings schenken voor de eigen woning sprake is van misbruik van recht. In dit artikel behandel ik het arrest van de Hoge Raad.

Moeder en derde schenken € 200.000 aan eigen en elkaars kinderen

De belastingplichtige en zijn zus hebben een schenking van € 100.000 ontvangen van hun moeder. Een dag later ontvangen zij een schenking van € 100.000 van een derde. In totaal ontvangen zij dus € 200.000. Deze schenkingen zijn bedoeld voor de eigen woning. De derde die de schenking heeft gedaan heeft zelf vier kinderen. De moeder van de belastingplichtige heeft in totaal ook € 200.000 aan deze kinderen geschonken. Ook dit is voor de eigen woning. De belastingplichtige heeft de beide schenkingen van € 100.000 aangegeven als schenkingen die vallen onder de eigenwoningvrijstelling. De inspecteur ziet echter niet twee schenkingen van € 100.000, maar één schenking van € 200.000. Daardoor is niet de gehele schenking vrijgesteld.

Discussie met de Belastingdienst over kruislings schenken

Volgens de belastingplichtige is sprake van twee schenkingen. De ene schenking is afkomstig van zijn moeder en de andere van een derde. Er is geen sprake van een derdenbeding, waardoor de schenking van de derde moet worden aangemerkt als een schenking door de moeder. De belastingplichtige wijst erop dat in de wet niet is opgenomen dat kruislings schenken niet is toegestaan. Volgens de inspecteur is sprake van een derdenbeding. Ook meent hij dat er sprake is van fraus legis (misbruik van recht). Door de constructie met kruislings schenken toe te passen, is gehandeld in strijd met doel en strekking van de wet. Steun voor dit standpunt is onder meer te vinden in de wetsgeschiedenis. Door de wetgever is namelijk meerdere keren aangegeven dat kruislings schenken als onwenselijke constructie wordt gezien en zal worden bestreden.

Gerechtshof (2024): Kruislings schenken vormt misbruik van recht

Het gerechtshof oordeelt in 2024 dat de volledige schenking (€ 200.000) geacht dient te zijn ontvangen van de moeder. Daarnaast oordeelt het hof ook dat er sprake is van fraus legis. Het hof heeft daarbij het volgende in aanmerking genomen:

• Er is sprake van een evenzo grote vermogensverschuiving tussen de kinderen van de moeder en de kinderen van de derde.
• Niet aannemelijk is dat een van de schenkers zou hebben geschonken als de ander dat niet had gedaan.
• Er zit een relatief korte tijd tussen de schenkingen.
• Alle schenkingen zijn gericht op de verhoogde eigenwoningvrijstelling.
• Het aanvaarden van deze constructie van kruislings schenken opent de weg naar het herhaaldelijk en willekeurig ontgaan van schenkbelasting.

De belastingplichtige legt dit oordeel van het hof aan de Hoge Raad voor.

Hoge Raad (2025): Kruislings schenken vormt in dit geval misbruik van recht

De Hoge Raad wijst erop dat aan twee voorwaarden moet zijn voldaan om te spreken van fraus legis:

• Het ontgaan van schenkbelasting is het doorslaggevende motief geweest.
• De uitkomst is in strijd met doel en strekking van de regeling. Dit is volgens de Hoge Raad het geval als de kruislingse schenkingen zodanig op elkaar zijn afgestemd dat zij als een samenstel van rechtshandelingen zijn aan te merken.

De Hoge Raad geeft aan dat van voldoende afstemming tussen de schenkingen sprake is als, behoudens tegenbewijs:

• Het gezamenlijke bedrag dat wordt geschonken door de ouders nagenoeg geheel overeenstemt.
• De schenkingen gelijktijdig of betrekkelijk kort na elkaar plaatsvinden.

Volgens de Hoge Raad heeft het gerechtshof op de juiste wijze het motief beoordeeld. Ook heeft het hof bij het beoordelen van de strijdigheid en het samenstel van rechtshandelingen de juiste maatstaf aangehouden. Het oordeel van het hof blijft daarom overeind.

Advies in procedures over kruislings schenken

Daags na dit arrest schreef de Telegraaf al over het einde van deze 'belastingtruc' van rijke ouders. Het oordeel dat sprake is van misbruik van recht vind ik in dit dossier niet verrassend. Er zijn situaties denkbaar waarin mogelijk geen sprake is van een kruislingse schenking die kwalificeert als misbruik van recht. Afgaande op het oordeel van de Hoge Raad kan dat bijvoorbeeld het geval zijn als de bedragen die over en weer gaan niet nagenoeg geheel gelijk zijn aan elkaar of als er een ruime tijdsperiode tussen de schenkingen is gelegen. In die situaties dient steeds een feitelijke toetsing plaats te vinden. Hebt u vragen over dit onderwerp? Neem dan gerust eens vrijblijvend contact met ons op.