Het Deliveroo-arrest over de beoordeling van de arbeidsovereenkomst

De opkomst van platforms is een van de redenen dat het de afgelopen jaren steeds meer gaat over de vraag of iemand werknemer is of niet. Volgens diverse partijen zijn de maatschappelijke en economische veranderingen aanleiding om nog eens goed te kijken naar de uitleg van het begrip ‘arbeidsovereenkomst’. Tot op heden heeft dat tot weinig geleid. In de praktijk geldt daardoor nog altijd het bestaande toetsingskader: gezag, persoonlijke arbeid en loon. In 2023 heeft de Hoge Raad uitspraak gedaan in de geruchtmakende Deliveroo-zaak. Die zaak gaat over de vraag of bezorgers die werken voor Deliveroo, dat doen als werknemer (met een arbeidsovereenkomst) of als zelfstandige (zonder arbeidsovereenkomst). In dit artikel behandel ik het Deliveroo-arrest van de Hoge Raad over de beoordeling of er sprake is van een arbeidsovereenkomst.

Deliveroo-platform zet werkwijze met opdrachtovereenkomst op

Het gaat in deze zaak over Deliveroo. Deliveroo is een platform waarop consumenten maaltijden kunnen bestellen. Het platform bestaat in Nederland sinds 2015. Tot februari 2018 werkten bezorgers op basis van een arbeidsovereenkomst. Daarna is overgestapt op opdrachtovereenkomsten. Er wordt met twee soorten opdrachtovereenkomsten gewerkt, afhankelijk van de omvang van de werkzaamheden. Bezorgers hebben een app nodig om bestellingen te kunnen accepteren of afwijzen. Zij moeten zelf zorgen voor een smartphone en een vervoermiddel. De betaling door Deliveroo vindt plaats op basis van een door Deliveroo bepaald tarief en door Deliveroo opgemaakte facturen. De bezorgers kunnen te allen tijde de opdrachtovereenkomst opzeggen. Bezorgers mogen zich laten vervangen, mits de vervanger zich vooraf heeft geïdentificeerd. In deze procedure gaat het om de vraag of de bezorgers werkzaam zijn op basis van een arbeidsovereenkomst of niet.

Hoge Raad (2023): Toetsingskader arbeidsovereenkomst

De Hoge Raad dient te beoordelen of er sprake is van een arbeidsovereenkomst of niet. Daarvoor is het relevant om te bepalen welke rechten en verplichtingen partijen zijn overeengekomen. Als die rechten en verplichtingen passen binnen de kaders van een arbeidsovereenkomst, dan moet de overeenkomst als arbeidsovereenkomst worden aangemerkt. Het is dan niet van belang of partijen wilden dat de overeenkomst als zodanig kwalificeert. Of sprake is van een arbeidsovereenkomst hangt af van alle relevante feiten en omstandigheden. Van belang zijn onder andere:

• Aard en duur van de werkzaamheden.
• Wijze waarop werktijden en werkzaamheden worden bepaald.
• Inbedding van het werk en de werkende in de organisatie.
• Bedrijfsvoering van degene waarvoor wordt gewerkt.
• De wijze waarop het contract tot stand is gekomen.
• De wijze waarop de beloning wordt bepaald en uitgekeerd.
• Of de werkende commercieel risico loopt.
• Of de werkende zich gedraagt als ondernemer.

Hoge Raad (2023): De vrijheid van de bezorgers en de verplichting tot persoonlijke arbeid

Volgens Deliveroo is niet voldaan aan de verplichting tot het persoonlijk verrichten van arbeid. Het hof oordeelde dat de vrijheid van de bezorgers een contra-indicatie van een arbeidsovereenkomst is, maar dat dit niet doorslaggevend is. De Hoge Raad sluit daarbij aan. Van belang is onder andere wat er geldt als de werkende op het werk is verschenen en opdrachten aanvaardt. Ook is een beoordeling van de vervangingsmogelijkheid van belang. Zo is het bij Deliveroo niet aan de orde dat men zich langdurig laat vervangen. Ook is het niet mogelijk om zelf te contracteren met Deliveroo en vervolgens anderen in te zetten voor de werkzaamheden als een verdienmodel. Daarin ligt besloten dat bezorgers in het algemeen geen aanleiding zullen hebben om hun werk anders dan incidenteel door een ander te laten verrichten. Net als voor andere bedingen geldt ook voor een vervangingsbeding dat het alleen meerwaarde heeft als het daadwerkelijk effect heeft.

Hoge Raad (2023): Bezorgers Deliveroo werken op basis van een arbeidsovereenkomst

Volgens de Hoge Raad moet de arbeidsrelatie worden beoordeeld met inachtneming van alle relevante feiten en omstandigheden. Uit het arrest komt naar voren dat de Hoge Raad meent dat het hof dit op de juiste wijze heeft gedaan. Ondanks dat er zeker contra-indicaties voor een arbeidsovereenkomst aanwezig zijn, kon het hof in redelijkheid tot het oordeel komen dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst. In het Deliveroo-arrest blijft het oordeel van het hof dat de bezorgers een arbeidsovereenkomst (dienstbetrekking) hebben dus intact.

Schijnzelfstandigheid blijft ook na Deliveroo-arrest een actueel onderwerp

De Hoge Raad geeft in dit arrest aan dat hij op dit moment geen aanleiding ziet om nadere (rechts)regels rondom de kwalificatie als arbeidsovereenkomst te formuleren. Die taak ligt op het bordje van de Nederlandse en Europese wetgever. Daarmee zal het onderwerp schijnzelfstandigheid voorlopig nog niet uit de spotlights verdwijnen. Hebt u vragen over dit onderwerp? Neem dan gerust eens vrijblijvend contact met ons op.