Het uitvoeren van een fiscaal due diligence onderzoek

Het kopen van een onderneming is niet zonder risico. De wet legt aan de koper een onderzoeksplicht op. Door het (laten) uitvoeren van een goed due diligence naar de onderneming, kan een koper aan deze onderzoeksplicht voldoen. Ook biedt een due diligence de ruimte om de onderneming nader te onderzoeken en te beoordelen of de mededelingen die de verkoper heeft gedaan correct zijn. Een fiscaal due diligence (of: tax due diligence) richt zich op de fiscaal relevante aspecten van de onderneming. Dit is specialistisch werk dat vraagt om degelijke kennis van controletechnieken en fiscaliteit. Wij voeren dergelijke onderzoeken in de praktijk vaak uit. In dit artikel ga ik nader in op het fiscaal due diligence (ook wel: tax due diligence). Dat doe ik aan de hand van onze eigen werkwijze in zo’n onderzoek. In de praktijk komen uiteraard ook andere werkwijzen voor.

Waarover gaat een fiscaal due diligence?

Het fiscaal due diligence is onderdeel van het totale due-diligenceonderzoek. Het heeft met raakvlakken en overlap met de beoordeling van de financiële aspecten en de beoordeling van de juridische aspecten van de onderneming. De precieze inrichting van een goed onderzoek is afhankelijk van de aard en omvang van de onderneming en van de transactie. Ook kunnen externe partijen (zoals een financier of verzekeraar) eisen stellen aan de inhoud van het onderzoek. Het fiscaal due diligence richt zich meestal op de omzetbelasting, loon- en premieheffingen en de vennootschapsbelasting. Afhankelijk van de activiteiten van de onderneming kan ook de overdrachtsbelasting of een ander belastingmiddel nog relevant zijn. De ingediende belastingaangiften, de opgelegde belastingaanslagen en de fiscale jaarrekeningen vormen meestal het startpunt van het onderzoek.

De startfase van het fiscaal due diligence: informatie opvragen en ter beschikking stellen

De partij die het onderzoek uitvoert levert meestal een uitgebreide lijst aan met stukken die men graag wenst in te zien. Meestal zijn dit stukken die zien op een periode van drie tot vijf jaar in het verleden. De andere partij gaat vervolgens met deze informatievraag aan de slag. De verzamelde informatie wordt meestal gedeeld via een onlineomgeving die een dataroom heet. Deze dataroom bevat de gedeelde informatie en de eventuele gestelde vragen naar aanleiding van deze informatie. Het grote voordeel hiervan is dat aan het eind van het onderzoek de dataroom wordt gesloten. Op dat moment maakt men een datadump waarna voor alle partijen duidelijk is welke informatie is gedeeld en welk onderzoek door de koper is verricht. Het is daarom belangrijk om zoveel als mogelijk de informatieverstrekking en beantwoording van vragen, via de dataroom te laten verlopen.

Hoofdlijnen bij de uitvoering van een fiscaal due diligence

Om het enigszins clichématig te stellen: ieder onderzoek is uniek. Er valt wel een bepaalde hoofdlijn te onderkennen. Het fiscaal due diligence begint vaak met het beoordelen van de ingediende aangiften en de fiscale jaarrekening. Een beoordeling van een aangifte is meer dan het kijken naar de ingevulde getallen. Belangrijk is of de input voor de aangifte correct is. Een voorbeeld is de controle van een ingediende btw-aangifte. Indien uit de btw-aangifte volgt dat er sprake is van intracommunautaire leveringen, dan is het vaak niet het ingevulde bedrag waar een risico in schuilt. De controle richt zich dan op de fiscale administratie van de intracommunautaire levering. Er wordt beoordeeld of de onderneming alle relevante stukken heeft verzameld om de verrichte levering op deze manier te mogen verwerken. Een fiscaal due diligence gaat daarmee verder dan het werpen van een blik op de ingediende aangifte en het bekijken van de rondrekeningen.

De duur van een goed uitgevoerd fiscaal due diligence

Een goed uitgevoerd fiscaal due diligence neemt tijd in beslag. De exacte tijdsbesteding is afhankelijk van de omvang van het gewenste onderzoek en de inlichtingen van de andere partij. Aangezien de uitgevoerde controles diep gaan (vanaf de administratieve vastlegging tot en met de ingediende aangifte) is het uitvoeren van een goed onderzoek niet eenvoudig. Om te voorkomen dat een onderzoek disproportioneel veel tijd kost ten opzichte van de omvang van de transactie, worden vaak een aantal beperkingen afgesproken. Gedacht kan worden aan de volgende afspraken:

• Een beperking in het aantal te controleren tijdvakken.
• Een beperking door te werken op basis van deelwaarnemingen.
• Een beperking door alleen te kijken naar posten die in potentie een bepaalde materialiteitsdrempel halen.

Het is belangrijk om dit type inperkingen voor de aanvang van het fiscaal due diligence overeen te komen.

De afronding van het fiscaal due diligence: de rapportage

Het onderzoek eindigt met een rapportage van de bevindingen. In deze rapportage komen doorgaans de volgende onderwerpen aan bod:

• Een korte beschrijving van de verstrekte opdracht.
• De afspraken die zijn gemaakt in het kader van de uit te voeren werkzaamheden (zoals beperkingen van het onderzoek).
• De wijze waarop de informatie is verstrekt, de volledigheid hiervan en de wijze waarop vragen zijn beantwoord.
• Een toelichting op de uitkomsten van het onderzoek met, indien van toepassing, een kwantificering en prioritering van de risico’s.

Een goed opgestelde rapportage biedt de koper meer zekerheid over de onderneming en dient als basis voor de vervolgstappen in de onderhandelingen.

De uitkomsten van het due-diligenceonderzoek en het overeenkomen van garanties en vrijwaringen

In vrijwel iedere koopovereenkomst is een (uitgebreide) set van garanties en vrijwaringen opgenomen. De uitkomsten van het fiscaal due diligence vormen vaak aanleiding om deze nog eens onder de loep te nemen. Geïdentificeerde risico’s kunnen aanleiding vormen voor het opnemen van specifieke vrijwaringen. In dit kader bestaat er een belangrijk verschil tussen garanties en vrijwaringen. Een garantie is vaak voorzien van een drempelbepaling. Dat betekent dat bepaalde, kleinschalige inbreuken, niet leiden tot de mogelijkheid om een vordering in te dienen. Vrijwaringen kennen een dergelijke drempel meestal niet. De risico’s die tijdens het onderzoek zijn geïdentificeerd worden meestal verwerkt als vrijwaringen. Ook is het doorgaans zo dat de informatie die een verkoper heeft gegeven wel leidt tot een beperking van de garanties, maar niet tot een beperking in de vrijwaringen. Hierbij is ook relevant hoe dit contractueel is geregeld.

Een goed fiscaal due diligence zorgt voor rust en duidelijkheid

Het uitvoeren van een goed fiscaal due diligence onderzoek neemt tijd in beslag. De administratie en de processen van de onderneming dienen nauwkeurig te worden gecontroleerd. Een goed uitgevoerd DD zorgt echter voor rust bij koper én verkoper. Ook als dat leidt tot de identificatie van risico’s. De ervaring leert dat het makkelijker is om vooraf afspraken met elkaar te maken over de werkwijze bij eventuele correcties dan achteraf. Hebt u vragen over het (laten) uitvoeren van een fiscaal DD? Neem dan gerust eens vrijblijvend contact met ons op.