Al sinds het Kerstarrest over box 3 eind 2021 is de positie van de zogenaamde niet-bezwaarmakers onderwerp van gesprek. Begin november zijn op dit gebied grote ontwikkelingen te zien. Zo zijn vragen vanuit de Eerste Kamer gesteld en lijkt de staatssecretaris de deur toch weer op een kier te zetten in de vorm van de massaal bezwaar plus procedure. De onzekerheid blijft, maar de ontwikkelingen zijn desalniettemin interessant. In dit artikel een korte toelichting op de meest recente ontwikkelingen, inclusief de massaal bezwaar plus procedure. Ik licht eerst nog even kort de positie van de niet-bezwaarmakers toe in het kader van het rechtsherstel in box 3.
Wie zijn niet-bezwaarmakers in box 3?
De niet-bezwaarmakers zijn de belastingplichtigen die tegen hun box 3 aanslagen geen bezwaar hebben gemaakt. Zij kunnen tot nu toe geen aanspraak maken op rechtsherstel, omdat daarvoor geen juridische basis bestaat. Slechts belastingplichtigen van wie de belastingaanslag voor het Kerstarrest van de Hoge Raad niet onherroepelijk waren geworden, hebben aanspraak kunnen maken op rechtsherstel. Dit heeft geleid tot forse onvrede en veel discussie.
Box 3 en de vergelijking met een inbreker
In de Eerste Kamer is de vergelijking gemaakt met een inbreker. Wanneer hij voor de rechter zou betogen dat hij best een deel van zijn buit wil terugbetalen, dan vinden we dat onacceptabel. De gehele buit zou hij moeten opgeven. Echter, doet de overheid hier niet eigenlijk hetzelfde? Er is immers geld geïncasseerd op onrechtmatige wijze en slechts een klein deel van de getroffenen krijgt zijn geld terug. De staatssecretaris meent echter dat deze vergelijking mank gaat. De Hoge Raad is tot het oordeel gekomen dat compensatie van niet-bezwaarmakers niet aan de orde hoeft te zijn. Er bestaat simpelweg geen recht op compensatie. Daarmee verschilt deze situatie van die van de inbreker. Wat daar ook van moge zijn: duidelijk is dat het kabinet de strikt juridische zienswijze aanhoudt, waar de Eerste Kamer zich meer richt op de menselijke kant.
Aanpassing massaalbezwaarprocedure per 2023
De wet bevat de massaalbezwaarprocedure. Op grond van deze procedure kunnen grote aantallen bezwaarschriften, met feitelijke dezelfde vraag, efficiënter worden afgedaan. Dit is bij box 3 steeds het geval geweest. De staatssecretaris gaat per 1 januari 2023 deze massaalbezwaarprocedure uitbreiden. Daardoor kunnen ook verzoeken tot ambtshalve vermindering onder het massaal bezwaar gaan vallen. Ook wordt het mogelijk om verzoeken om ambtshalve vermindering onder het reguliere massaal bezwaar te gaan brengen. Daarmee is voor het rechtsherstel box 3, dat ziet op de jaren 2017 tot en met 2020, echter nog geen oplossing of tegemoetkoming geboden. Die komt er wel, namelijk in de vorm van een massaal bezwaar plus procedure.
De nieuwe massaal bezwaar plus procedure
Na uitvoerig overleg met belangenorganisaties is de staatssecretaris met een ‘oplossing’ gekomen in de vorm van de massaal bezwaar plus procedure. Via deze procedure kan bij verzoeken om ambtshalve vermindering met feitelijk dezelfde vraag, via de regels van de reguliere massaalbezwaarprocedure, tot een efficiënte behandeling worden gekomen. De ‘massaal’ uitspraak is vervolgens van toepassing op alle ingediende verzoeken om ambtshalve vermindering. Dit moet ertoe leiden dat de werkdruk voor de Belastingdienst beperkt blijft en de rechtszekerheid en rechtsbescherming optimaal gewaarborgd blijven. Aangezien dit voor ‘oude’ box 3 aanslagen (2017 tot en met 2020) nog geen effect is, zijn nadere toezeggingen noodzakelijk. Die zijn er ook gekomen.
Massaal bezwaar plus en box 3 over 2017 – 2020
De Hoge Raad heeft eerder geoordeeld dat er geen juridische grondslag is om niet-bezwaarmakers tegemoet te komen. Velen zijn echter van mening dat in deze procedure lang niet alle relevante argumenten zijn voorgelegd. Zij zien dus nog ruimte om de Hoge Raad anders te laten oordelen. Met betrekking tot die vraag komt er een massaal bezwaar plus procedure. Mocht blijken dat de Hoge Raad inderdaad tot het oordeel komt dat niet-bezwaarmakers moet worden gecompenseerd over de jaren 2017 – 2020, dan gaat die uitkomst voor alle niet-bezwaarmakers gelden. Het maakt daarbij niet uit of zij wel of niet een verzoek tot ambtshalve vermindering hebben ingediend.
Inrichting massaal bezwaar plus procedure en rechtsherstel box 3
Via een nota van wijziging op het Belastingplan 2023 komt de massaal bezwaar plus procedure in de wet te staan. Deze nota moet nog worden uitgebracht. Begin 2023 zal de staatssecretaris vervolgens zorgdragen voor de aanwijzing van de hiervoor beschreven box 3 procedure als massaal bezwaar plus. Daarmee zal dus ook in 2023, het rechtsherstel box 3 nog veel tijd en aandacht vergen. Zowel van belastingplichtigen, als van de Belastingdienst en belastingadviseurs.
Advisering box 3
Ondanks dat de juridische aspecten aan het rechtsherstel box 3 verhaal enorm interessant zijn, loopt de frustratie en onzekerheid bij niet-bezwaarmakers steeds verder op. En terecht. Duidelijk is dat het kabinet niet voornemens is om hen tegemoet te komen. Het invoeren van de massaal bezwaar plus procedure is naar mijn mening opgezet als zoethoudertje. De kans dat de Hoge Raad alsnog omgaat acht het kabinet blijkbaar klein genoeg om dit aan te durven. Deze acties leiden ongetwijfeld tot hoop bij niet-bezwaarmakers, maar of die hoop terecht is, dat is afwachten. Hebt u vragen over uw box 3-positie of wenst u advisering over wat nu te doen? Neem dan gerust eens contact op.
Bronnen:
Kamerbrief over verzoeken om ambtshalve vermindering niet-bezwaarmakers box 3
Lees ook onze artikelen over:
Tarief en heffingsvrij vermogen box 3 per 2023