Bij het aantrekken van een financiering is vaak een provisie verschuldigd. Dit is een eenmalig bedrag dat betaald wordt aan de financier. Het kan gaan om een vast bedrag, maar ook om een bedrag dat afhankelijk is van de omvang van de financiering. In de praktijk wordt regelmatig de vraag gesteld of deze kostenpost in een keer ten laste van de winst mag worden gebracht, of moet worden geactiveerd. Hierover heeft de Hoge Raad zich in een arrest van 22 maart 2024 uitgelaten. Als hoofdregel heeft te gelden dat de kosten ten laste van de winst mogen worden gebracht, maar ook mogen worden geactiveerd. Uitzonderingen kunnen zich echter voordoen. Dit artikel behandelt het arrest van de Hoge Raad over het activeren van de kosten van een afsluitprovisie en gaat ook in op het aan deze discussie ten grondslag liggende matchingbeginsel bij het toepassen van de regels van goed koopmansgebruik.
Achtergrond bij arrest over eenmalige kosten voor inlenen gelden
Het gaat in deze zaak om een belastingplichtige die een financiering van 210 miljoen euro aantrekt. De bank brengt een provisie (arrangement fee) in rekening van 4% van de hoofdsom. Dat is 8,4 miljoen euro. Het gerechtshof oordeelde dat de belastingplichtige deze afsluitprovisie op grond van goed koopmansgebruik moet activeren en daarop moet afschrijven. Het ineens ten laste brengen van de winst is niet toegestaan. Het hof legt aan deze zienswijze onder andere ten grondslag dat het nut van de provisie zich over meerdere jaren uitstrekt en het niet-activeren tot een belangrijke winstverschuiving leidt. De belastingplichtige is het daarmee oneens en – zoals hierna wordt beschreven – de Hoge Raad ook.
Hoge Raad over aftrek ineens of activeren van afsluitprovisie
De Hoge Raad merkt eerst op dat de afsluitprovisie een eenmalige vergoeding voor de geldverstrekker betreft. De omvang van de vergoeding is gebaseerd op een percentage van de hoofdsom. Vervolgens merkt hij op dat goed koopmansgebruik het toestaat om dergelijke eenmalige kosten in een keer ten laste van de winst te brengen. Dat komt omdat de kosten zijn gemaakt voor het aangaan van de lening en niet staan tegenover de voortdurende beschikbaarheid van het geld. De belastingplichtige mag er wel voor kiezen om de kosten te activeren, maar is daartoe niet verplicht. Er zijn echter uitzonderingen op deze hoofdregel. Dat is het geval als de provisie eigenlijk geen eenmalige vergoeding is, maar bijvoorbeeld leidt tot een lagere rentelast. In dat geval is (deels) sprake van vooruitbetaalde rente. Dat deel moet dan worden geactiveerd. Hiermee schetst de Hoge Raad een duidelijk en goed werkbaar kader voor de praktijk.
Activeren afsluitprovisie op grond van het matchingbeginsel
In de hiervoor besproken zaak gaat het om de juiste toepassing van de regels van goed koopmansgebruik. Die regels zijn bedoeld om te zorgen dat de totaalwinst van een onderneming tijdens haar bestaan, op de juiste wijze aan de afzonderlijke jaren wordt toegerekend. Het matchingbeginsel is een van de deelbeginselen van goed koopmansgebruik en houdt in dat baten en lasten die voldoende nauw met elkaar samenhangen, in hetzelfde jaar moeten worden verantwoord. Een voorbeeld hiervan is dat de belastingplichtige de jaarlijkse rente op de geldlening moet toerekenen aan de jaren waarop de rente betrekking heeft. De Hoge Raad oordeelt in dit arrest dat de eenmalige kosten (zoals een afsluitprovisie) niet geactiveerd hoeven te worden, omdat – kortgezegd – geen sprake is ‘nut’ of ‘opbrengsten’ in latere jaren. Zoals aangegeven dient activering wel plaats te vinden als de afsluitprovisie ook in feite vooruitbetaalde rente omvat.
Advisering bij fiscale planning en goed koopmansgebruik
De Hoge Raad geeft aan dat de belastingplichtige meestal niet gehouden is om de afsluitprovisie (arrangement fee) te activeren. Dit is echter wel toegestaan. In de praktijk komen dit soort afwegingen voor belastingplichtigen vaker voor. Het kan dan verstandig zijn om advies in te winnen. Door op de voor de betreffende onderneming meest gunstige wijze om te gaan met het bestaande kader van goed koopmansgebruik, kan bijvoorbeeld een (tijdelijk) liquiditeitsvoordeel worden behaald. Hebt u hier vragen over? Neem dan gerust eens vrijblijvend contact met ons op.
Bronnen:
- HR 22 maart 2024, ECLI:NL:HR:2024:469 (Hoge Raad over het activeren of ineens aftrekken van de kosten van een afsluitprovisie).
- Conclusie van de Advocaat-Generaal van 27 oktober 2021 over het aftrekken of activeren van de kosten van een afsluitprovisie.
- Hof Amsterdam 23 februari 2021, ECLI:NL:GHAMS:2021:721 (de bestreden uitspraak van het gerechtshof over het activeren van de kosten van de afsluitprovisie).
Lees ook onze artikelen over:
- Het opleggen van een boete door de Belastingdienst.
- Vendor loan of earn-out lening?
- Het boekenonderzoek van de Belastingdienst.
- Kosten voor de aankoop of verkoop van een deelneming in de vennootschapsbelasting.