De Algemene wet bestuursrecht (Awb) biedt de mogelijkheid om herziening van een vaststaande (onherroepelijke) einduitspraak te vragen. Herziening is alleen mogelijk als er nieuwe feiten zijn die zich voor de uitspraak hebben voorgedaan en die maken dat de gedane uitspraak geen stand kan houden. In de praktijk komt een succesvol herzieningsverzoek dan ook maar weinig voor. Voor de situaties die zich daarvoor lenen, is herziening echter een uiterst belangrijk middel. Daarom is het belangrijk om met het onderwerp bekend te zijn. In dit artikel behandel ik de hoofdlijnen van herziening.
Herziening in de Algemene wet bestuursrecht (Awb)
De herzieningsregels staan in de Awb en maken het mogelijk om een onherroepelijke uitspraak te herzien. Het gaat dan meestal om einduitspraken waartegen hoger beroep of cassatie niet meer mogelijk is. In sommige situaties kan het lastiger zijn om direct te weten of herziening tegen een uitspraak mogelijk is, of niet. Voorbeelden van zulke situaties zijn:
- Een uitspraak op verzet, waarbij het verzet ongegrond of niet-ontvankelijk is verklaard. Hiertegen staat herziening open.
- De uitspraak op een verzoek om een voorlopige voorziening. Dat is naar zijn aard geen einduitspraak en dus is herziening niet mogelijk. Dit is alleen anders als de rechter die de voorlopige voorziening behandelt, einduitspraak doet.
- Een uitspraak op een verzoek tot schadevergoeding op grond van de Awb. Hier is herziening mogelijk.
Er zijn echter nog (veel) meer situaties denkbaar, dus een goede duiding van de procespositie is van groot belang.
Een verzoek tot herziening
Herziening vindt uitsluitend op verzoek plaats. Een rechter kan dus niet uit zichzelf overgaan tot het herzien van een gedane uitspraak. Als er eerder een verzoek om herziening is gedaan en dat verzoek is afgewezen, dan kan ‘gewoon’ een nieuw verzoek worden gedaan, maar zonder nieuwe informatie is dat eigenlijk kansloos. Het verzoek kan door de belastingplichtige worden gedaan, maar ook door de Belastingdienst. De wet kent geen termijn voor het indienen van een herzieningsverzoek, maar als uitgangspunt heeft te gelden dat dit binnen een jaar na het ontdekken van de nieuwe feiten moet gebeuren. Een herzieningsverzoek wordt behandeld door dezelfde rechterlijke instantie als die de uitspraak heeft gedaan.
Wanneer vindt herziening van een uitspraak plaats?
Aan de volgende drie voorwaarden moet zijn voldaan om succesvol een verzoek tot herziening te kunnen doen:
- Er is sprake van feiten en omstandigheden die zich hebben voorgedaan voor de uitspraak;
- De feiten en omstandigheden waar het om gaat, waren de indiener onbekend en deze zijn hem pas na de uitspraak bekend geworden; en
- Als deze feiten en omstandigheden wel bekend waren geweest bij het doen van de uitspraak, had dit tot een andere uitspraak kunnen leiden.
Bovenstaande voorwaarden maken dat het in de praktijk niet vaak voorkomt dat herziening plaatsvindt.
Feiten en omstandigheden voorafgaand aan de uitspraak
Herziening is niet bedoeld om beslechte geschilpunten nog eens te gaan behandelen. Ook is het niet de bedoeling om allerlei nieuwe argumenten alsnog in te brengen. Daarvoor is het te laat. Herziening vraagt om de inbreng van feiten en omstandigheden die zich hebben voorgedaan voorafgaand aan de uitspraak en waarmee de indiener onbekend was. Zo is in de wetsgeschiedenis opgemerkt dat nieuw wetenschappelijk onderzoek, niet tot herziening kan leiden. Die inzichten zijn immers nieuwe feiten. Een voorbeeld van een feit dat aanleiding kan geven tot herziening, is het ontdekken van door de Belastingdienst achtergehouden stukken.
Herziening en processuele misslagen
Het komt voor dat een rechter een fout maakt. Dat is echter geen nieuw feit en kan dus niet leiden tot herziening (en een rechter mag – zoals eerder aangegeven – niet ambtshalve herzien). Een herzieningsverzoek is dan niet aan de orde. In de praktijk corrigeren rechters regelmatig uitspraken. Dit doen zij dan met name bij fouten die onmiskenbaar zijn, zoals rekenfouten. Deze correcties vinden niet plaats op basis van de herzieningsregels.
Herzien van uitspraken en advisering
Herziening van uitspraken is in de praktijk niet vaak mogelijk. Het komt echter wel voor en het is dan belangrijk om het verzoek op de juiste manier in te steken. Een goede presentatie van de nieuwe feiten en omstandigheden kan het verschil maken tussen een succesvolle procedure en een mislukt herzieningsverzoek. Hebt u vragen over dit onderwerp of over andere zaken op het gebied van formeel belastingrecht/ fiscaal procesrecht? Neem dan gerust eens vrijblijvend contact met ons op.
Bronnen:
Lees ook onze artikelen over:
Zie ook onze overzichtspagina: formeel belastingrecht en fiscaal procesrecht