Broodfondsen zijn de afgelopen jaren sterk in opkomst. Een broodfonds is een initiatief tussen zelfstandig ondernemers (zoals zzp’ers) met als doel elkaar te ondersteunen ingeval van arbeidsongeschiktheid/ziekte. Doordat alle ondernemers een maandbedrag maand inleggen, ontstaat een groeiende pot met middelen. Als een ondernemer die bij het broodfonds is aangesloten arbeidsongeschikt raakt, kan hij een uitkering uit deze pot krijgen. Dat leidt ertoe dat de inkomensval die de ondernemer ervaart, wordt gedempt. Ondernemers zijn immers niet aangesloten bij het sociale vangnet zoals dat voor werknemers geldt. Recent heeft de Belastingdienst duidelijk gemaakt hoe hij vindt dat deelname aan een broodfonds in de belastingaangifte moet worden verwerkt. In dit artikel ga ik nader in op het broodfonds en de belasting.
Wat is een broodfonds?
De deelnemers aan het broodfonds leggen maandelijks een vast bedrag in. Dat gaat meestal op een eigen (afgezonderde) rekening, maar soms ook op een gezamenlijke rekening. Daarnaast zijn er de eenmalige opstartkosten en is er een vaste contributie. De inleg blijft steeds eigendom van de deelnemer en vaak is deze inleg aan een maximum gekoppeld. Indien een deelnemer aan het fonds arbeidsongeschikt raakt, heeft hij recht op een uitkering die hij ontvangt van de andere deelnemers aan het broodfonds. De precieze uitkeringsvoorwaarden kunnen per fonds verschillen. Mocht een deelnemer besluiten uit het fonds te stappen, dan heeft hij recht op de door hem ingelegde bedragen, verminderd met de contributie en eventueel ontvangen uitkeringen. Op deze manier regelen ondernemers onderling een soort sociaal vangnet.
Zijn de uitkeringen van een broodfonds belast?
De Belastingdienst hanteert als uitgangspunt dat de uitkeringen niet in box 1 zijn belast. Zij zijn namelijk niet afkomstig van een rechtspersoon, maar van de deelnemers zelf. Omdat onder deze voorwaarden geen sprake is van een periodieke uitkering als beschreven in de Wet inkomstenbelasting 2001, zijn de uitkeringen niet belast. Er zijn echter andere situaties denkbaar, waarin de uitkeringen wel belast zijn. Bijvoorbeeld als er een eigen kapitaal aan de zijde van het broodfonds is of als er sprake is van een rechtspersoon. De oprichters van het fonds kunnen hier dus invloed op uitoefenen, mits zij tijdig actie ondernemen.
Is de inleg aan het broodfonds fiscaal aftrekbaar?
De inleg die de deelnemers aan het broodfonds doen, is fiscaal niet aftrekbaar. Dat komt omdat er geen sprake is van een zogenaamde toegelaten aanbieder. Reeds daarom mogen de deelnemers de gedane inleg niet in aftrek brengen als een zogenaamde premie voor de aanspraak op een periodieke uitkering bij invaliditeit, ziekte of ongeval. Kortom: de bedragen die de deelnemer als inleg betaalt aan het broodfonds, mag hij niet aftrekken van de belasting.
Moet de broodfondsrekening in box 3?
De bedragen die iedere deelnemer inlegt, blijven zijn eigendom. Dat is anders voor de eenmalige opstartkosten en de contributie. Dat geld is niet langer in eigendom van de deelnemer. De deelnemer aan het broodfonds moet zijn broodfondsrekening opnemen in box 3 met inachtneming van deze regels. Dat betekent dat hij de inleg, vermindert met de contributie, de opstartkosten en gedane uitkeringen, opneemt in box 3. Het verantwoorden van de broodfondsrekening voor een lagere waarde dan hiervoor beschreven, acht de Belastingdienst niet mogelijk. Hij baseert dat standpunt op het feit dat bij beëindiging van het deelnemerschap aan het broodfonds, direct uitkering van het saldo plaatsvindt. De Belastingdienst wijst nog op de situatie waarin deelname aan het fonds binnen twee jaar eindigt en er uitkeringen zijn ontvangen. In dat geval is het raadzaam vooroverleg te voeren over de vaststelling van de waarde.
Hoe waardeer ik het recht op een broodfondsuitkering?
Hierover is de Belastingdienst kort maar krachtig. De waarde op rechten op deze uitkeringen mag de belastingplichtige op nihil stellen. In de wet en het uitvoeringsbesluit staat weliswaar een waarderingsregel, maar die is in deze situatie niet toepasbaar. Verder heeft de Belastingdienst zich uitgelaten over het waarderen van de uitkeringsverplichting. Ook deze verplichting neemt de belastingplichtige niet in box 3 op. In verreweg de meeste gevallen is het broodfonds voor de belasting in box 3 dus alleen relevant voor wat betreft de waarde van de eigen broodfondsrekening.
Is een broodfonds een schenking?
De Belastingdienst beschouwt het broodfonds voor de schenkbelasting als een zogenaamde kansovereenkomst. Dat is een afspraak waarbij de inhoud van tevoren nog niet vaststaat, omdat er een afhankelijkheid is van onzekere gebeurtenissen. In het geval van het broodfonds is dat de onzekerheid of een deelnemer wel of niet arbeidsongeschikt raakt. Dat leidt er direct toe dat vooraf onduidelijkheid bestaat over wie aan wie en hoeveel moet uitkeren. Omdat sprake is van een dergelijke kansovereenkomst, vindt heffing van schenkbelasting niet plaats. Het heffen van belasting over enige schenking is bij het broodfonds in beginsel dus niet aan de orde.
Advies over broodfonds en belastingaangifte
Steeds meer ondernemers zijn op zoek naar manieren om de inkomensval bij arbeidsongeschiktheid te dempen. De meer traditionele AOV wordt als onbetaalbaar beschouwd. Mede daardoor is het broodfonds sterk in opkomst. Met de recente publicatie van de Belastingdienst over het broodfonds, is een stuk meer duidelijk geworden over de fiscale verwerking. Toch moet de conclusie luidden dat hier geen sprake is van eenduidige regels. Er is weliswaar een duidelijke lijn te onderscheiden, maar gezien de verschillende soorten broodfondsen, kan het zijn dat bepaalde fondsen een net andere fiscale behandeling krijgen. Wilt u uw broodfonds fiscaal laten doorlichten of zeker weten dat de deelnemers hun belastingaangifte met betrekking tot het fonds op de juiste wijze doen? Neem dan gerust eens contact met ons op.
Bronnen:
Besluit op Woo-verzoek Broodfondsen
Lees ook onze artikelen over:
Aankondiging Tegemoetkoming Energiekosten (TEK) voor ondernemers